Abstracte Kunst: Moet je het wel Begrijpen?

Raak door het lezen van dit artikel geïnspireerd om je eigen visuele verbindingen en interpretaties van abstracte kunst te vormen.

Heb je ooit weleens voor een schilderij gestaan terwijl je werd gegrepen door de visuele kracht en toch absoluut verbijsterd was door de betekenis ervan? Is het nu een gigantische besneeuwde berg waarop helder zonlicht schijnt of is het een intimiderende vulkaan die uitbarst? Moet het wel iets voorstellen? Als dit soort vragen je ooit te binnenschieten tijdens het bekijken van een kunstwerk, ben je hier aan het juiste adres.

Wat is abstracte kunst? In dit artikel bespreken we hoe we deze kunst kunnen begrijpen en of het de bedoeling van de kunstenaar was om het te kunnen begrijpen. Door de kunstvorm te waarderen vanwege de vrijheid die het inspireert bij het maken van individuele visuele verbindingen, proberen we elke stap in de richting van begrip van abstractie voor je op een rijtje te zetten.

Laten we beginnen…

Het begrijpen van abstracte kunst, is vrij eenvoudig – alles wat je nodig hebt is een open geest en een dwalende verbeelding. De eerste stap is om jezelf voor te bereiden om verder te kijken dan de dingen die je al weet of herkent.

Abstractie vindt zijn oorsprong in ‘intuïtie’ (van de kunstenaar) en ‘vrijheid’ (zowel voor de kunstenaar als voor de kijker). Het is het vermogen van de kunstenaar om zijn verbeelding te gebruiken om verder te kijken dan wat we fysiek kunnen zien en zo immateriële emoties op het canvas te kunnen vertalen. Het is ook het vermogen van het publiek om vervolgens verbinding te maken met de intentie van de kunstenaar en hun eigen geest te bevrijden. Zo is er geen visuele beperking meer. Historisch gezien ontstond de abstracte kunstbeweging in de negentiende eeuw als een reactie op academische schilderkunst of het realisme. Een heel eenvoudige manier om de essentie van abstracte kunst te kunnen begrijpen, is om het te zien als een visueel tegenovergestelde van realistische kunst. Terwijl realisme aandacht besteedt aan elke kleine plooi of rimpel, geeft abstractie de kunstenaar de vrijheid om op hun intuïtie te vertrouwen en kunst te maken, die een publiek even waardig is.

Er is geen code om te kraken

Mensen hebben het vermogen om problemen op te kunnen lossen. Hoewel dit in de meeste situaties behoorlijk nuttig kan zijn, is dit in het geval van abstracte kunst juist niet het geval.

Het belangrijkste om te begrijpen van abstracte kunst is, dat het GEEN betekenis, verhaal of zelfs een enkele verklaring hoeft te hebben.

Het belangrijkste doel van abstractie is niet om een verhaal te vertellen, maar om betrokkenheid en verbeelding aan te moedigen. Deze kunstvorm gaat vooral over het bieden van een ongrijpbare en emotionele ervaring aan de kijkers en vaker wel dan niet is die ervaring voor elk individu, afhankelijk van hun persoonlijkheid en gemoedstoestand, volledig verschillend.

Het is daarom echt aan de kijker om te beslissen of het schilderij voor hem betekenis heeft of enige emotie oproept. Zoals we al eerder hebben besproken, draait abstracte kunst allemaal om vrijheid.

Hoe moet je naar abstracte kunst kijken?

Maar hoe kijk je er eigenlijk naar en begrijp je het ook? Sta je ervoor en probeer je bekende figuren te vinden of kijk je er gewoon maar een beetje naar?

Het is belangrijk om je te realiseren dat er verschillende manieren zijn om kunst te kunnen benaderen en te bekritiseren. En dit is zeker het geval als je abstractie probeert te begrijpen. Het is gemakkelijk om een Van Gogh of een Rembrandt te waarderen, omdat de beheersing van de techniek zichtbaar is. Om abstractie te kunnen waarderen, moet onze aandacht echter niet uitgaan naar hoe realistisch de kunstenaar iets of iemand heeft geschilderd, maar eerder naar hoe succesvol een stuk in het oproepen van emotie is.

Abstracte schilderijen kunnen ook in termen van de individuele elementen van kunst zoals kleur, vorm, lijnen, textuur, ruimte, waarde enz. worden gewaardeerd. De vaardigheden van een abstracte kunstenaar liggen in zijn of haar vermogen om kleuren en texturen te gebruiken voor hun beste visuele sterkte en om van deze elementen een solide compositie te maken.

Dingen die je wel en niet moet doen tijdens het kijken naar abstracte kunst:

Kijk niet op de klok. Het is niet nodig om uren voor een abstract werk te gaan staan om het echt te kunnen begrijpen. Bekijk het zo lang als je wilt en zolang het je ook aantrekt.

Zeg niet dat jouw kind dit ook kan. We weten allemaal dat kunst subjectief is en soms zijn er stukken waar we geen verbinding mee kunnen maken. Dit kan ook het geval zijn bij abstracte kunst. Toch kan je zoontje of dochtertje van vijf dit echt niet maken.

Beledig de verbeelding van de kunstenaar niet. In plaats daarvan moet je, als je echt niet van een werk lijkt te kunnen houden, kijken of je kunt begrijpen wat de maker heeft gedacht.

Let niet op de titel. Vaker wel dan niet, zullen abstracte schilderijen een uiterst vage titel hebben. Laat je daar niet door storen. De meeste kunstenaars gebruiken met opzet moeilijke titels omdat ze willen dat je met de kunst communiceert en uiteindelijk je eigen betekenis aan het stuk geeft. Aan de andere kant hoef je de titel ook niet volledig te negeren; soms kunnen ze erg nuttig zijn bij het sturen van je verbeelding.

Lees de muurtekst. Lees altijd de tekst op de muur. Het kan je waardevolle informatie geven over de achtergrond of de artistieke intentie van de kunstenaar.

Laat het schilderij je echt bereiken. Maak je geest vrij van andere gedachten, geef het wat tijd en laat het schilderij eenvoudig de beoogde emotie op je overbrengen. Let op de kleuren en de texturen. Wat voor een gevoel roepen ze bij je op? Abstracte kunst is abstract. Het confronteert het je. Laat het schilderij de vragen stellen in plaats van andersom.

Wees niet bang om iets te voelen. Het is niet nodig dat een abstract schilderij een contextuele kant heeft en het is niet noodzakelijk dat je elke emotie, die het moet overbrengen, kunt voelen. Als het iets bij je losmaakt, dan is dat zo.

Stel jezelf niet te veel vragen. Te veel nadenken over wat het schilderij betekent, kan storend of vermoeiend zijn. Richt je in plaats daarvan op hoe je je door het schilderij voelt en wat voor emoties het bij je oproept. Denk na over hoe de achtergrond of de situatie van de kunstenaar zijn schilderij heeft beïnvloed. Probeer te werken met de dingen die je weet, in plaats van bij alles een vraag te maken.

Vergeet niet dat abstractie geen betekenis hoeft te hebben. Terwijl het ‘begrijpen’ van een kunstwerk een tijdelijk gevoel van overwinning kan geven, brengt het blijven hangen in mysterie veel langer plezier.