Naar de tandarts gaan, is misschien niet iets wat je als ‘leuk’ zou kunnen omschrijven. Vaak is het ongemakkelijk om iemands handen en het luide gereedschap in je mond te hebben. Het boren-en-vullen is zelden een plezierige ervaring. En dan is er die koude waterstraal, de gesprongen lippen, de scherpe haak die wordt gebruikt om tandsteen van je tanden te schrapen en het zware beschermende slabbetje, dat is ontworpen om je te beschermen tegen straling tijdens röntgenfoto’s. Laten we bovendien die ongemakkelijke pogingen om de vragen van je tandarts te beantwoorden, terwijl hun handen in je mond zitten, niet vergeten.
Niettemin grijnzen de meesten van ons en verdragen ze de jaarlijkse tandartsbezoeken omdat ze over het algemeen een positieve ervaring hebben. Het personeel is meestal vriendelijk en heeft het beste met ons voor. Elke pijn, die we kunnen ervaren, is zeldzaam of wordt verzacht met een verdoving. En de wetenschap dat regelmatige tandartsbezoeken een belangrijk onderdeel van het behoud van de gezondheid is, is de moeite waard om met een klein beetje ongemak om te gaan.
Als naar de tandarts gaan zoiets is als, nou ja, tanden trekken, probeer dan deze strategieën om die angst te overwinnen.
Begin met toegeven dat het een probleem is: veel mensen, die bang zijn om naar de tandarts te gaan, verzinnen – voor zichzelf en voor anderen – excuses waarom ze niet gaan. Ze klagen dat ze hun tandarts niet leuk vinden, het te druk hebben en geen tijd kunnen vinden of geen geld hebben om te gaan. Maar, net als al het andere, kun je een probleem pas oplossen als je eerst toegeeft dat er een probleem is. Probeer zo goed mogelijk vast te stellen waar die angst vandaan komt: ben je bang voor naalden dan moet je weten hoe je de angst voor tandheelkundige injecties kunt overwinnen? Krijg je een zere rug in de tandartsstoel? Ben je bang dat je niet meer kunt ademen? Heb je in je jeugd een slechte ervaring bij de tandarts gehad? Je kunt een angst pas overwinnen als je weet waar het vandaan komt.
Zoek een goede tandarts bij jou in de buurt
Vraag om aanbevelingen van vrienden en familieleden, vooral van degenen die eerder angsten hebben gehad en deze hebben overwonnen. Lees recensies van hun praktijk. Je kunt je zoekopdracht zelfs richten op praktijken, die duidelijk weten hoe ze met tandartsangst moeten omgaan. Het kan ook geen kwaad om een tandarts te zoeken, die grappig is: een onderzoek, gezien humor de tandartsangst aanzienlijk kan verminderen. Zorg er wel voor dat het gevoel voor humor van je tandarts er een is die je waardeert, anders zal niemand lachen. Er is zelfs een angsttandarts die er alles aan doet om jouw angsten te overwinnen.
Leid jezelf af
Soms maken de geluiden van boren en zuigbuisjes patiënten zenuwachtig. Draag oordopjes of een ruisonderdrukkende hoofdtelefoon om deze angstaanjagende geluiden te verminderen of te elimineren. Veel tandartspraktijken bieden ook films of tv-programma’s voor patiënten, die worden weergegeven op een draagbare of een aan het plafond gemonteerd tv-scherm. Je kunt ook je smartphone of je iPod en oordopjes meenemen, zodat je naar muziek kunt luisteren. Dit kan helpen om je af te leiden van wat er om je heen gebeurt en ervoor te zorgen dat de omgeving niet koud en klinisch aanvoelt.
Probeer technieken voor ontspanning
Mediteren, bidden, visualisaties en gecontroleerde ademhalingstechnieken kunnen een groot verschil maken om je te helpen ontspannen. Het wordt aanbevolen om diep in te ademen, even de adem vast te houden en dan heel langzaam uit te ademen. Dit helpt om je hartslag te vertragen en je te ontspannen.
Let op de houding van je tandarts
Soms klopt de chemie gewoon niet, ongeacht het talent, de ervaring of de persoonlijkheid van de tandarts. Besteed aandacht aan je onderbuikgevoel. Een positieve relatie is cruciaal om je angst voor de tandarts te overwinnen. Als iets niet goed voelt of als de tandarts (of iemand van het personeel) je angst niet serieus neemt of niet bereid is om dingen te vertragen, zoek dan iemand anders. Veel tandartspraktijken doen nu veel moeite om voor dentofobe patiënten hun ruimtes vriendelijk in te richten. Velen verwijderen bijvoorbeeld instrumenten, die angst zouden kunnen opwekken, gebruiken een niet-klinisch ogende tandartsstoel en dragen geen witte kleding. Neem de tijd om de tandarts te vinden, die bij je past.
Onthoud dat langzaam tandheelkundig werk beter is dan helemaal geen
Het kan een periode van weken of zelfs maanden beslaan om het tandheelkundige werk te voltooien, dat je nodig hebt. Dit is niet erg. Laat dit je er niet van weerhouden om te beginnen. Neem zo lang als je nodig hebt terwijl je eraan werkt om je angst te overwinnen en een behandeling te krijgen. Beetje bij beetje doen om je angsten te overwinnen, is beter dan helemaal niets doen.
Zorg goed voor je tanden
Dit is de beste tip om tandartsangst te overwinnen. Hoewel je zou verwachten dat mensen met tandartsangst hard werken om hun tanden te beschermen om te voorkomen dat ze naar de tandarts moeten, is dat soms niet het geval. Poets goed, eet gezond, flos dagelijks en waarschijnlijk is dan je volgende tandartsbezoek lang niet zo eng.
Neem af en toe een pauze
Een goede tandarts zal de tijd voor pauzes nemen, zodat je je kunt ontspannen tijdens het proces. Je moet ook op elk moment om een pauze kunnen vragen, als je jezelf even wilt ontspannen.
Bij mensen met ernstige dentofobie (ernstige tandartsangst) roept de angst om naar de tandarts te gaan een vecht-of-vluchtreactie op. In wezen reageert deze persoon alsof zijn leven in gevaar is. Een dentofoob vragen om in een tandartsstoel te gaan zitten om zijn/haar gebit of klikgebit te laten onderzoeken, is vergelijkbaar met het richten van een pistool op hun hoofd.
Hoewel niet alle mensen, die angst ervaren om naar de tandarts te gaan, zich aan dit uiterste einde van het spectrum bevinden, is hun angst wel ernstig genoeg om helemaal niet te gaan. Hierdoor kunnen problemen zoals tandbederf, tandvleesaandoeningen of tandbeschadiging ongecontroleerd doorgaan. Het wordt dan een self-fulfilling prophecy omdat hun langverwachte tandartsbezoeken ernstige problemen en een behoefte aan angstaanjagende of potentieel pijnlijke procedures aan het licht brengen. De angst groeit en de problemen blijven zonder tussenkomst van een tandarts bestaan.
Het overwinnen van deze angst is niet alleen belangrijk voor je eigen gezondheid, maar het is ook belangrijk voor de gezondheid van je kinderen. Onderzoek toont aan dat 20% van de kinderen bang is voor de tandarts en één van de belangrijkste factoren, die tot deze angst leiden, is of ouders of verzorgers die bang zijn. Kinderen met ouders met tandartsangst hebben twee keer zoveel kans om het zelf ook te krijgen. Het is de moeite waard om je angst te overwinnen, al is het maar om te voorkomen dat je het aan je kinderen doorgeeft.
Hoewel het overwinnen van angst voor de tandarts een moeilijk proces kan zijn, is het zeker niet onmogelijk. Meer dan ooit zijn degenen, die in tandartspraktijken werken, bedreven in het behandelen van tandfobie bij volwassenen en kinderen. Ze weten hoe ze met tandartsangst moeten omgaan en ze maken er een prioriteit van om patiënten te helpen om zich comfortabel in de tandartsstoel te voelen, wat ten goede komt aan hun glimlach en hun algehele gezondheid.
Waarom zijn mensen bang voor de tandarts?
Naar de tandarts gaan, kan om verschillende redenen beangstigend zijn.
Ten eerste is er het gebrek aan controle. Je ligt op een stoel en iemands handen zitten in je mond, waardoor je niet kunt spreken of bezwaar kunt maken. Voor patiënten die een traumatische ervaring hebben waarbij gebrek aan controle een rol speelde – bijvoorbeeld een gewelddadige jeugd – kunnen deze gevoelens nog intenser zijn.
Dan is er nog onze biologische programmering. Onderzoek naar dentofobie heeft aangetoond dat mensen, als een kwestie van overleven, biologisch zijn bedraad om hun luchtwegen te beschermen. Onze voorouders, die hun luchtwegen beschermden, hadden meer kans om in leven te blijven. Omdat de mond één van de meest kwetsbare delen van het lichaam is – we gebruiken hem om te eten en te ademen, onze primaire behoeften om te overleven – is ons instinct natuurlijk om te voorkomen dat iemand daar binnenkomt. Voor mensen met een extreme angst kan het idee van een tandartsbezoek die vecht-of-vluchtreactie uitlokken.
Dan zijn er nog de scherpe metalen instrumenten, machines die luide zoemende geluiden maken en het potentieel voor pijn. Onderzoek toont aan dat de tandheelkundige omgeving en apparatuur een belangrijke bron van angst zijn, vooral bij kinderen, die de omgeving eng of verontrustend kunnen vinden.
Over apparatuur gesproken, naalden zijn voor veel patiënten een grote bron van angst.
De wrede ironie is dat als het al een tijdje geleden is dat je bij de tandarts bent geweest, je tanden er misschien slecht aan toe zijn, dus je kans op pijn door ingrepen is dan nog groter.
Tandarts angst kan ook voortkomen uit de kindertijd, wanneer angstaanjagende of pijnlijke ervaringen met tandartsen kunnen zijn opgetreden – bijvoorbeeld onvoldoende verdoving of het per ongeluk schrapen van het tandvlees. Of het kan gewoon een kwestie zijn van ouders, die hun angsten aan hun kinderen doorgeven. Zelfs een nonchalante, plagende opmerking van een leeftijdsgenoot of een ouder – “de tandarts zal je tanden trekken!” — kan een leven vol onredelijke angsten voor een kind veroorzaken.
Tandartsen en hun personeel kunnen ook een grote rol spelen bij het creëren van angsten. Slechte manieren, slechte vaardigheden bij de stoel, een slechte ethiek, gebrek aan training of geduld met degenen die al nerveus zijn, kunnen allemaal in termen van het creëren of verergeren van angst bij patiënten rampzalig zijn.
Anderen kunnen gewoon algemene angststoornissen hebben en voor deze mensen kan de angst voor het onbekende ervoor zorgen dat ze de tandarts vermijden. Het is mogelijk dat waar de patiënt bang voor is, niet zozeer de tandheelkunde is, maar iets anders. Mensen met een sociale angststoornis, angst om in contact te komen met ziektekiemen, angst om het huis te verlaten of zelfs een extra gevoelige kokhalsreflex hebben, kunnen redenen hebben om de tandarts te vermijden.
